Żydzi w Poznaniu

Historia bytności Żydów w Poznaniu sięga kilkuset lat.

Nie wiadomo kiedy dokładnie przybyli. Już w XIII wieku, za czasów panowania Mieszka Starego, w Wielkopolsce bito monety z hebrajskimi napisami, a książę Bolesław Pobożny w 1264 roku wystawił słynny przywilej żydowski, określający prawa Żydów.

Stałym miejscem zamieszkiwania Żydów poznańskich był kwartał miasta zlokalizowany dzisiaj w okolicach Starego Rynku, przy ulicach - Wronieckiej i Żydowskiej.

Pierwsza synagoga w Poznaniu została wybudowana w latach 70. XIV wieku przy skrzyżowaniu ulic Dominikańskiej i Szewskiej, a cmentarz został także ulokowany w pobliżu synagogi.

Po wielkim pożarze Poznania w 1803 roku Żydzi poznańscy uzyskali zezwolenie ówczesnych władz pruskich na zwiększenie swojego terenu zamieszkiwania na cały Poznań.

Liczebność Żydów w dziejach miasta była bardzo zróżnicowana; w roku 1840 wynosiła 6800, natomiast obecnie nie przekracza kilkudziesięciu.

Świadectwa bytności Żydów w Poznaniu zostały zachowane do dzisiaj;  wśród nich najważniejsze to:

• Synagoga Wielka;
• Gmina Żydowska;
• Cmentarz Żydowski.

Synagoga  Wielka

W dziejach miasta  Żydzi poznańscy wybudowali 20 synagog.
Ostatnia z nich, wybudowana w stylu romańskim z elementami mauretańskim powstała przy ul. Stawnej.
W ówczesnych Niemczech miała ona najwspanialszy wystrój. Uroczyste otwarcie synagogi nastąpiło w 1907 roku. 
Nowe miejsce modlitewne mogło pomieścić 600 mężczyzn na parterze i 600 kobiet na  piętrze.

Po śmierci Józefa Piłsudskiego w synagodze odbyło się nabożeństwo żałobne.
Natomiast 9 września 1939 roku modlono się w niej  w intencji zwycięstwa wojsk polskich nad agresorem hitlerowskim.

W 1940 roku władze hitlerowskie ulokowały w synagodze pływalnię miejską.
Taki charakter wnętrza tej budowli pozostał do roku 2011.

Dzisiaj synagoga jest obiektem bardzo zniszczonym, zamkniętym; czeka na decyzję dotyczącą jej przeznaczenia - ze strony władz Gminy Żydowskiej.

Propozycji odnowienia synagogi padło już kilka, np.:

• Centrum Dialogu i Tolerancji;
• hotel w bryle zachowanej i odnowionej.

Siedziba Gminy Żydowskiej

W czasie II wojny światowej zarówno Gmina jak i jej majątek  zostały skonfiskowane.
Jej reaktywowanie nastąpiło dopiero w 1999 roku.

Dzisiaj w tym budynku, niezależnie od pomieszczeń o charakterze administracyjnym,  znajduje się sala modlitewna, do której to 8. stycznia 2009 r. uroczyście wniesiono Torę i umieszczono ją w specjalnej szafie - aron ha-kodesz.

Cmentarz Żydowski

Jednym, jeżeli nie najważniejszym miejscem dla Żydów jest cmentarz.

Przed rokiem 1803 cmentarz żydowski znajdował się na dzisiejszym Placu Wolności, zwanym dawniej Muszą Górą.
Przez kolejne 140 lat - do roku 1940, miejscem pochówku były tereny zajęte dzisiaj przez  Międzynarodowe Targi Poznańskie . Odrestaurowany fragment tego cmentarza znajduje się teraz przy ul. Głogowskiej 26.

W 1958 roku na cmentarzu komunalnym na Miłostowie utworzono kwaterę żydowską, na którą to przeniesiono, z różnych miejsc, m.in. prochy setek Żydów pomordowanych przez reżim hitlerowski.

Inne obiekty związane z Żydami w Poznaniu:

• Pomnik Ofiar obozu pracy dla Żydów – ul. Królowej Jadwigi (na zdjęciu obok);
• Fort VII , pierwszy obóz koncentracyjny w Polsce – ul. Polska 7;
• Obóz pracy – Luboń – Żabikowo k/ Poznania;
• Obóz przejściowy z czasów II wojny – ul. Bałtycka 7;
• Kościół Najświętszej Krwi Pana Jezusa – ul Żydowska 34;
• Fontanna Kronthala – Al. K. Marcinkowskiego;
• Czytelnia Żydowska – ul. Żydowska 32;
• Hartwig Kantorowicz – ul. Grochowe Łąki 6;
• Kamienice na Starym  Rynku.

Żydzi w Poznaniu stanowili przez wiele wieków trzecią najbardziej liczebną grupę narodowościową; natomiast Gmina Żydowska w Poznaniu była trzecią w kolejności, najbardziej liczebną, gminą w Polsce.

Galeria zdjęć

Jeśli jesteście Państwo zainteresowani tematem, to przed zwiedzaniem odwiedźcie naszą galerię zdjęć z trasy Żydzi w Poznaniu >

Zwiedzanie trasą - Żydzi w Poznaniu

Historia bytności Żydów w Polsce to bardzo obszerny temat. Aby zapoznać się z nią w sposób profesjonalny proponujemy umówić się z Przewodnikiem Królewskim korzystając ze strony kontaktowej >